Alemdar Mustafa Paşa Çeşmesi

İslam Bey Mahellesi'nde, Tahta Minare Caddesi İle Tahta Minare Bostan Sokağının (Eskiden Çıkmaz Sokak imiş) birleştiği yerde ve Sokağın sol köşesindedir.

Çeşmenin arkasındaki Tahta Minare Cam'i yerine apartmanlar yapılmıştır. Karşısında biri baston diğeri çiçekli olan iri büyük düzlük vardır. Bunlardan biri 1986 tarihinde güzel bir park olmuştur.

Cephesi mermer kaplı bu güzel ve zarif çeşme, Türk Barok mimarisi üslubunda ihya edilmiştir. 1970 li yıllara kadar üzerinde ahşap, saçaklı bir çatışı vardı. Ayna taşı kabartmalarla süslenmiştir. İki yanma kabartma kübunlar yapılmıştır. Ayna taşının üzerinde, dört satır halinde, sekiz mısralı şu kitabe vardır:

Sadr-ı â'zam Mustafa Paşa-yı hayrat iktisâb

Fîsebilullah ne rânâ çeşme bünyâd eyledi

Bu mahall sükkânı âb-ı rahmete muhtaç iken

Taşnegânı lutfile sirâb ü dilşâd eyledi

Katresi tadadı üzere Hakk vire ecr-i sevâb

Çeşme ihsan ile bu semti âbad eyledi

Bir akarsu gibi Fâzıl söyledim târihini

Mustafa Paşa yerinde çeşme bünyâd eyledi.

1223(1808) Hadika Yazarı diyorki:

"Mescid altındaki mâi leziz çeşme uzun zamandan beri hârab olduğu için "Alemdar Mustafa Paşa tarafından yeniden yapılmış ve suyu akıtılmıştır.

Kitabe yazarı Fâzıl Hüseyin Bey, Enderun'dan yetişmiştir. Halep defterdarı oldu. 1214 (1790)da Rodos'a sürüldü. Hatib Ebu Bekir Efendinin siyaseten vefatında orada bulunup korkusundan felç oldu. Afvondan sonra İstanbula gelip, Eyüp ve Beşiktaş'ta yedi sene hastalık çekti. 1225 zilhiccesinin üçünde (Aralık 1810) vefat etti. Eyüp'te, Kızıl Mescid karşısındaki Afife Hatun Nakşibendi Tekkesi haziresine gömüldü. Fakat taşı yoktur. Âlim ve şâir idi. Divanı ve eserleri vardır. Kendi velahatına tarih düşürmüştür kişidir:

Sıhhatimde Fâzıl'a lafzen didim târihini

Bin ikiyüz yirmibeşde eyledi Lahut cinân

Sultan III. Selim'i tekrar taht-çıkarmak için İstanbula gelen Alemdar Mustafa Paşa, onun cesedi ile karşılaştı. Yeni Padişah Sultan II. Mahmud onu, l-C.âhir-1223 (28-Tem. 1808) de sadrıazam yaptı. Fakat, 25/26-ramazan-1223 (14/15-kasım1808) de Yeniçeri isyanında, Bab-ı âli'deki barut deposunu infilat ettirerek şehid oldu. Kabri, Yedikule surları haricinden sonra Gülhane Parkı kapısı karşısındaki Zeynep Sultan Camii haziresine nakledildi.

Kaynak. (Danişmend Kronoloji 4/63-95) (Uzunçarşılı, 4/5 Fâzıl Hüseyin Paşa) (Tanışık, İst Çeşmeleri 1/228) (Si. Osm. (İst Ans. 18/5590) (Türk dili ve Ed. Ans. 3/167)